dr manmohan singh महान अर्थतज्ञ, एका युगाचा अंत.

dr manmohan singh डॉ. मनमोहन सिंग: भारताचे माजी पंतप्रधान आणि अर्थतज्ज्ञ

डॉ. मनमोहन सिंग हे भारताचे 13 वे पंतप्रधान होते आणि 2004 ते 2014 या कालावधीत त्यांनी दोन कार्यकाळ यशस्वीपणे पूर्ण केले. ते एक प्रतिष्ठित अर्थतज्ज्ञ आणि अभ्यासू राजकारणी म्हणून ओळखले जातात. त्यांच्या शांत, सौम्य स्वभावामुळे आणि तज्ज्ञतेमुळे त्यांनी भारताच्या आर्थिक आणि राजकीय विकासात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.

dr manmohan singh प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण

• जन्म: 26 सप्टेंबर 1932, गाह, पंजाब (आता पाकिस्तानमध्ये).
• शिक्षण:
  • पंजाब विद्यापीठ, चंदीगड: अर्थशास्त्र विषयात पदवी आणि पदव्युत्तर शिक्षण.
  • केंब्रिज विद्यापीठ, इंग्लंड: अर्थशास्त्रात बॅचलर ऑफ आर्ट्स.
  • ऑक्सफर्ड विद्यापीठ: अर्थशास्त्रात डी.फिल (डॉक्टरेट).
• dr manmohan singh यांचे शिक्षण हा त्यांच्या विचारांची आणि कारकिर्दीची मजबूत पायाभूत रचना ठरले.

व्यावसायिक कारकीर्द

• आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (IMF) आणि संयुक्त राष्ट्रसंघासारख्या संस्थांमध्ये त्यांनी महत्त्वाच्या पदांवर काम केले.
• दिल्ली स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स येथे प्राध्यापक म्हणूनही त्यांनी काम केले.
• त्यांनी रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया चे गव्हर्नर आणि नियोजन आयोगाचे उपाध्यक्ष म्हणूनही काम पाहिले.
• कोरोंना काळात देशाची अर्थव्यवस्था पूर्ववत करण्यासाठी यांच्या अध्यक्षेते खाली एक समिति स्थापन करण्यात आली होती.

आर्थिक धोरणातील योगदान

1991 मध्ये, भारत गंभीर आर्थिक संकटाला सामोरे जात असताना, पी. व्ही. नरसिंह राव सरकारमध्ये अर्थमंत्री म्हणून डॉ. मनमोहन सिंग यांची नियुक्ती झाली. त्यांनी जागतिकीकरण, उदारीकरण आणि खासगीकरणावर आधारित आर्थिक सुधारणा राबवून देशाला आर्थिक स्थैर्याच्या दिशेने नेले.

• परकीय गुंतवणूक आकर्षित करणे, आयात-निर्यात धोरण सुधारणे, आणि भारतीय उद्योगांना जागतिक बाजारपेठेत स्पर्धा करण्यासाठी सक्षम करणे ही त्यांची मुख्य उद्दिष्टे होती.
• या आर्थिक सुधारणांमुळे भारताच्या विकासाचा दर वाढला आणि भारताला जागतिक अर्थव्यवस्थेत स्थान मिळाले.

dr manmohan singh राजकीय कारकीर्द

• 1991 मध्ये, त्यांनी राज्यसभेचे सदस्य म्हणून आपल्या राजकीय प्रवासाला सुरुवात केली.
• 2004 मध्ये, यूपीए सरकारच्या नेतृत्वाखाली पंतप्रधान म्हणून त्यांनी पदभार स्वीकारला.
• त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने माहिती तंत्रज्ञान, शिक्षण, आरोग्य, आणि पायाभूत सुविधा यांसारख्या क्षेत्रांत उल्लेखनीय प्रगती केली.

महत्त्वाची कामगिरी

• अणु करार (India-US Nuclear Deal): अमेरिकेसोबत नागरी अणु करारावर स्वाक्षरी करून भारताच्या ऊर्जा क्षेत्राला चालना दिली.
• MGNREGA (महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना): ग्रामीण रोजगार आणि विकासाला चालना दिली.
• आरटीई कायदा (Right to Education): शिक्षणाचा हक्क कायदा लागू केला.

पुरस्कार आणि सन्मान

• 1987: पद्मविभूषण (भारताचा दुसऱ्या क्रमांकाचा नागरी सन्मान).
• केंब्रिज आणि ऑक्सफर्ड विद्यापीठांनी त्यांना सन्माननीय डॉक्टरेट पदवी दिली आहे.

व्यक्तिगत जीवन

डॉ. मनमोहन सिंग यांचा विवाह गुरशरण कौर यांच्यासोबत झाला असून त्यांना तीन मुली आहेत.
ते अत्यंत साधेपणा आणि प्रामाणिकपणासाठी ओळखले जातात.

dr manmohan singh मृत्यू

डॉ. मनमोहन सिंग यांचे निधन 2024 साली झाले. त्यांच्या निधनाने देशाने एक महान अर्थतज्ज्ञ, प्रामाणिक राजकारणी आणि अभ्यासू नेता गमावला. त्यांच्या शांत नेतृत्वामुळे आणि दुरदृष्टीमुळे त्यांनी देशासाठी जे योगदान दिले, ते कायम स्मरणात राहील. त्यांच्या निधनाबद्दल देशभर शोक व्यक्त करण्यात आला आणि त्यांचे कार्य पुढील पिढ्यांसाठी प्रेरणादायी ठरले.

वारसा

डॉ. मनमोहन सिंग हे भारताच्या आर्थिक सुधारणांचे शिल्पकार मानले जातात. त्यांच्या नेतृत्वाने आणि दृष्टीकोनाने भारताला जागतिक पातळीवर एक मजबूत अर्थव्यवस्था म्हणून उभे केले. त्यांच्या शांत आणि अभ्यासू स्वभावामुळे त्यांनी भारतीय राजकारणात एक वेगळे स्थान निर्माण केले आहे. शेवटी भारतात महान व्यक्तीची किमत समजण्यासाठी माणसाला मारावे लागते हे शोकांतिका आहे.

रेशन कार्ड धारकांनो लाभ हवा असेल तर लवकरच करा हे काम!