irrigation system शेतीसाठी पाणी हे जितकं आवश्यक आहे, तितकंच त्याचं योग्य प्रकारे व्यवस्थापन करणं महत्त्वाचं आहे. विशेषतः बागायती शेती करताना आपण वापरत असलेल्या पाण्याची गुणवत्ता जर योग्य नसेल, तर ती जमिनीचं आरोग्य बिघडवू शकते. अलीकडे अनेक भागांत क्षारयुक्त आणि विम्लधर्मी पाण्याचा वापर वाढल्यामुळे पिकांचं उत्पादन कमी होत आहे आणि जमिनीची सुपीकताही झपाट्याने घटते आहे.
irrigation system शेतीसाठी पाणी खूप गरजेचं असतं, पण ते जर योग्य नसतील तर शेतीचं नुकसान होऊ शकतं. आजकाल अनेक ठिकाणी क्षारयुक्त आणि विम्लधर्मी पाणी वापरलं जात आहे, ज्यामुळे मातीची सुपीकता कमी होते आणि पिकांची वाढ थांबते. अशा पाण्यामुळे माती कडक होते, पाणी मुळांपर्यंत पोहोचत नाही आणि जमिनीत क्षार साचतात. यामुळे पिकांचं उत्पादनही घटतं. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी पाण्याची चाचणी करूनच त्याचा शेतीत वापर करावा आणि सेंद्रिय खतांचा वापर, ड्रीप सिंचन आणि पावसाचं पाणी साठवण यांसारख्या उपाययोजना करून मातीचं आरोग्य टिकवावं.
क्षारयुक्त पाणी म्हणजे काय?
ज्या पाण्यामध्ये कॅल्शियम, मॅग्नेशियम, सोडियम, लोह आणि मॅंगनीज यांचे सल्फेट्स, क्लोराईड्स आणि बायकार्बोनेट्स प्रमाणापेक्षा जास्त प्रमाणात असतात, त्याला क्षारयुक्त पाणी म्हणतात. असं पाणी शेतात वापरल्यास जमिनीत क्षार साचतात आणि त्याचा पिकांवर विपरीत परिणाम होतो.
विम्लधर्मी पाणी म्हणजे काय?
विम्लधर्मी पाण्यात सोडियम बायकार्बोनेट जास्त असतो, पण इतर क्षार कमी प्रमाणात असतात. त्यामुळे मातीमध्ये कॅल्शियम व मॅग्नेशियमचे कार्बोनेट तयार होतात, माती कडक बनते आणि पाणी झिरपत नाही.
irrigation system या पाण्याचे शेतीवर होणारे परिणाम
- मातीची सुपीकता कमी होते, कारण पाणी मुळांपर्यंत पोहोचत नाही.
- पिकांची वाढ खुंटते, पोषण मिळत नाही.
- मातीचा pH वाढतो, त्यामुळे काही पिकं उगम धरू शकत नाहीत.
- जलस्रोत दूषित होतात, जेव्हा क्षार भूगर्भात साठतात.
या समस्यांवर उपाय काय?
- पाण्याचं परीक्षण करा – शेतीला वापरण्याआधी पाण्याची चाचणी करून त्यातील क्षारांचे प्रमाण जाणून घ्या.
- जैविक खतांचा वापर करा – सेंद्रिय खतं मातीचा पोत सुधारतात.
- ड्रीप किंवा स्प्रिंकलर वापरा – अचूक प्रमाणात आणि योग्य ठिकाणी पाणी द्या.
- पावसाचं पाणी साठवा – नैसर्गिक पाण्याचा पुरवठा वाढवा.
- जमिनीत सेंद्रिय वस्तूंची वाढ करा – यामुळे मातीचा pH नियंत्रित राहतो.
irrigation system शेतकऱ्यांनो, क्षारयुक्त पाणी म्हणजे एक अंधारातली धीमी चालणारी आपत्ती आहे. सुरुवातीला परिणाम दिसत नाहीत, पण काही वर्षांनी जमीनच निकामी होऊ शकते. त्यामुळे शेती करताना पाण्याची गुणवत्ता तपासणं, त्याचा योग्य वापर करणं, आणि मातीचं आरोग्य जपणं हे अत्यावश्यक आहे. योग्य वेळी सावध राहून, शाश्वत शेतीचा मार्ग स्वीकारा!