Mahavistar app शेतकऱ्यांच्या अडचणींचं डिजिटल उत्तर आता मोबाईलवर मिळणार आहे! महाराष्ट्र सरकारने नुकतंच कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) आधारित ‘महाविस्तार मोबाईल अ‍ॅप’ लॉन्च केलं आहे. विशेष म्हणजे, यामध्ये एक मराठीतून बोलणारा चॅटबॉट देण्यात आला आहे, जो शेतकऱ्यांचे प्रश्न काही सेकंदात सोडवतो.
मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी 21 मे 2025 रोजी यशवंतराव चव्हाण प्रतिष्ठान येथे आयोजित खरीप आढावा बैठकीत या अ‍ॅपचं उद्घाटन केलं. त्यांनी सांगितलं की, येत्या काळात व्हाट्सअ‍ॅपवर देखील हा चॅटबॉट उपलब्ध होणार आहे, म्हणजेच शेतकऱ्यांना शेतीसंबंधित माहिती सहज आणि वेळीच मिळू शकणार आहे.
महाविस्तार अ‍ॅप म्हणजे नक्की काय?
महाविस्तार अ‍ॅप हे महाराष्ट्र राज्य कृषी विभागाने तयार केलेलं एक आधुनिक डिजिटल साधन आहे. यामध्ये AI म्हणजेच कृत्रिम बुद्धिमत्ता वापरून मराठीत संवाद करणारा चॅटबॉट तयार करण्यात आला आहे.
शेतकरी आपले प्रश्न या चॅटबॉटला विचारू शकतात आणि तेही केवळ मजकूर नव्हे तर ऑडिओ व व्हिडिओ स्वरूपात मार्गदर्शन देखील या अ‍ॅपमधून मिळतं.
शेतकऱ्यांसाठी नेमकं काय मिळणार?
महाविस्तार अ‍ॅपचा उपयोग केल्यावर शेतकऱ्यांना खालील महत्त्वाची शेतीविषयक माहिती सहज मिळते:
- हवामान अंदाज – आपल्या जिल्ह्यात पाऊस, वारा, गारपीट याचा अंदाज
- लागवड व पीक नियोजन
- कीड व रोग व्यवस्थापन
- खत व्यवस्थापन
- बाजारभावाची अद्ययावत माहिती
- पीक सल्ला व पीक विमा
- मृदा आरोग्य आणि माती परीक्षण
- शासकीय योजना व DBT माहिती
Mahavistar app महाविस्तार चॅटबॉट कसा वेगळा आहे?
साधारणतः वेबसाइट्सवर किंवा कार्यालयात शेतकऱ्यांना वाट पहावी लागते. पण महाविस्तार अ‍ॅपमधील चॅटबॉट शेतकऱ्यांना 24×7 सेवा देतो.
- तो AI बेस्ड चॅटबॉट असल्याने तो वेळोवेळी शिकत राहतो आणि अधिक अचूक उत्तरं देतो.
- तो एकाच वेळी हजारो शेतकऱ्यांना सेवा देऊ शकतो.
- शेतकऱ्यांना पुन्हापुन्हा एकाच प्रश्नासाठी कुणाकडे धाव घ्यावी लागत नाही.
- वेळ, पैसा आणि श्रम यांची बचत होते.
व्हाट्सअ‍ॅपवर देखील मिळणार चॅटबॉटची सेवा
मुख्यमंत्री फडणवीस यांनी कृषी सचिवांना स्पष्ट सूचना दिल्या आहेत की, लवकरच हा चॅटबॉट शेतकऱ्यांच्या व्हाट्सअ‍ॅपवर देखील उपलब्ध करून द्यावा. यामुळे शेतकऱ्यांना हवामानाचा अलर्ट, बाजारभाव, खत सल्ला किंवा कीड नियंत्रण याविषयीची माहिती थेट व्हाट्सअ‍ॅपवर मिळू शकेल.
महाविस्तार अ‍ॅप डाउनलोड आणि वापर कसा करावा? What information will be available on Mahavistar App
शेतकरी बंधूंनो, हे अ‍ॅप वापरणं खूप सोपं आहे. खालील पद्धतीने तुम्ही याचा लाभ घेऊ शकता:
- मोबाईलमधील Play Store उघडा.
- “MahaVistar” असे शोधा. अ‍ॅप डाउनलोड करण्यासाठी येथे क्लिक करा.
- अ‍ॅप डाउनलोड करून इन्स्टॉल करा
- त्यानंतर नोंदणी करून लॉगिन आयडी तयार करा
- आता तुम्ही सहजपणे चॅटबॉटशी संवाद साधू शकता
चॅटबॉट म्हणजे नेमकं काय?
चॅटबॉट ही एक संगणक प्रणाली आहे जी मानवासारखी संवाद क्षमता बाळगते.
तुम्ही मजकूर लिहून विचारलेला प्रश्न किंवा ऑडिओने दिलेला प्रश्न तो समजतो आणि AI तंत्रज्ञानाच्या मदतीने अचूक उत्तर देतो.
चॅटबॉटचे दोन प्रकार असतात:
- रूल बेस्ड चॅटबॉट – ठरावीक प्रश्नांसाठी उत्तरं देतो
- AI बेस्ड चॅटबॉट – शिकून अधिक चांगलं उत्तर देतो
महाविस्तारचा चॅटबॉट हा AI बेस्ड आहे, म्हणून तो शेतकऱ्यांचे वेगवेगळे प्रश्न ओळखू शकतो.
हवामान बदलाच्या संकटात महत्त्वाचा उपाय
आजकाल सतत बदलणारं हवामान, अवकाळी पाऊस, गारपीट यामुळे शेतकरी मोठ्या संकटात आहेत.
यावर उपाय म्हणून, AI आधारित चॅटबॉट आणि डिजिटल अ‍ॅप्सचा वापर ही काळाची गरज आहे.
महाविस्तार अ‍ॅप शेतकऱ्यांना हवामान बदलांना योग्य उत्तर देण्यासाठी सज्ज करतं.
त्यामुळे शेतकरी वेळेवर योग्य सल्ला घेऊन नुकसान टाळू शकतो शेतकरी बांधवांनी हा महाविस्तार अ‍ॅप नक्की वापरून बघावा. ते सतत अपडेट होतं, अधिक माहिती देतं आणि तुम्हाला डिजिटल युगात एक पाऊल पुढं टाकायला मदत करतं. शेती आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न दुप्पट करण्याच्या हेतून ते नेहमी कार्यरत आहे.
डिजिटल शेती तंत्रज्ञानाचं भविष्य – शेतकऱ्यांसाठी नवसंजीवनी
जगभरात शेती क्षेत्र वेगाने बदलत आहे. पारंपरिक शेतीतून आता आपण स्मार्ट आणि डेटा आधारित शेतीकडे वाटचाल करत आहोत. या बदलामध्ये डिजिटल तंत्रज्ञानाचा फार मोठा वाटा आहे. महाराष्ट्र सरकारचं ‘महाविस्तार अ‍ॅप’ हे त्याच दिशेने टाकलेलं एक मोठं पाऊल आहे.
1. कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) आणि मशिन लर्निंग (ML)
AI आणि ML चा वापर करून शेतीमध्ये पीक उत्पादन वाढवणं, रोग ओळखणं, कीड नियंत्रण, यांसाठी अचूक उपाय सुचवले जात आहेत. जसं की ‘महाविस्तार’ चॅटबॉट काही सेकंदात प्रश्नाचं उत्तर देतो, तसं भविष्यात AI शेतीची दिशा ठरवणार आहे.
2. ड्रोन तंत्रज्ञान
ड्रोनचा वापर करून माती परीक्षण, पेरणीपूर्वीची पाहणी, खत व कीटकनाशक फवारणी ही कामं अधिक अचूक, वेगवान आणि खर्चिक कमी होतात. सरकार अनेक जिल्ह्यांत यासाठी प्रोत्साहन देत आहे.
3. IoT – इंटरनेट ऑफ थिंग्ज
शेतीतील उपकरणे, जसे की सेंसर्स, पंप, हवामान यंत्रणा यांना एकमेकांशी जोडणं म्हणजेच IoT. यामुळे मातीतील ओलावा, तापमान, आर्द्रता यासारखी माहिती शेतकऱ्याला मोबाईलवर मिळते. भविष्यात ही माहिती स्वयंचलित निर्णय घेण्यासाठी उपयोगी ठरणार आहे.
4. मोबाईल अ‍ॅप्स आणि चॅटबॉट्स
महाविस्तारसारखी अ‍ॅप्स शेतकऱ्यांना रिअल टाइम माहिती, योजना, सल्ला, बाजारभाव देतात. भविष्यात ही सेवा स्थानिक बोलींमध्ये, ऑडिओ व्हिडिओ स्वरूपात उपलब्ध होईल. हे डिजिटल सहाय्य शेतकऱ्याच्या हातात असणारं ‘शेतीचं मोबाइल कार्यालय’ ठरेल.
5. ब्लॉकचेन आणि बाजारभाव
पीक कुठून येतं, कुणाकडे विकलं जातं, त्याची किंमत काय होती – हे सगळं पारदर्शक ठेवण्यासाठी ब्लॉकचेन तंत्रज्ञानाचा वापर होईल. यामुळे शेतकऱ्याला थेट ग्राहकाशी व्यवहार करता येईल आणि मध्यस्थांचे नियंत्रण कमी होईल.
शेतकऱ्यांना काय करायला हवं?
डिजिटल तंत्रज्ञान हे भविष्यातील शेतीचं भविष्य आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी आता हळूहळू तंत्रज्ञानाशी मैत्री करायला हवी.
निष्कर्ष
“जिथं कार्यालयात जाण्याची वेळ नाही, तिथं मोबाईलमध्ये तंत्रज्ञान आहे.”
महाविस्तार अ‍ॅप आणि त्यातील AI चॅटबॉट शेतकऱ्यांच्या शेतीतील अडचणी सोडवण्यासाठी एक नवं डिजिटल शस्त्र ठरतंय. शेतकऱ्यांनी वेळ वाया न घालवता या अ‍ॅपचा वापर करावा आणि त्यांच्या शेतीला अधिक सक्षम बनवावं
डिजिटल शेती हे केवळ एक तांत्रिक संकल्पना न राहता, शेतकऱ्यांच्या जीवनशैलीचा भाग बनू लागली आहे. याचा उपयोग करून शेतकरी अधिक सक्षम, माहितीपूर्ण, आणि संकटांना तोंड देणारे बनू शकतात. ‘महाविस्तार’ अ‍ॅप हे या परिवर्तनाची सुरुवात आहे. आता वेळ आहे, ती पुढचं पाऊल उचलण्याची.